Bảo quản sữa mẹ đúng cách giúp giữ trọn dinh dưỡng cho bé. Trước khi vắt sữa, cần rửa tay sạch và dùng bình/túi trữ sữa chuyên dụng, ghi rõ ngày giờ. Sữa mẹ có thể bảo quản ở nhiệt độ phòng dưới 26°C trong 6-8 giờ, ngăn mát tủ lạnh 3-5 ngày, và ngăn đông tối đa 6 tháng. Cần lưu ý đông lạnh ngay nếu không dùng trong 4 ngày, tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột, và bỏ sữa dư thừa sau 1-2 giờ. Nên trữ sữa theo từng cữ bú và để sữa ở ngăn trong cùng của tủ lạnh để giữ nhiệt độ ổn định.
Nhiều bà mẹ bỉm sữa tưởng rằng chỉ cần cho sữa vào tủ lạnh là đủ an toàn. Thực tế, theo số liệu từ các bệnh viện phụ sản, hơn 60% lượng sữa mẹ bị hư hỏng hoặc mất chất dinh dưỡng là do bảo quản sai cách. Một chai sữa 120ml chứa tới 22 gram protein và hàng trăm kháng thể quý giá có thể tan biến chỉ vì vài thao tác nhỏ sai sót.
Dùng Bình Chứa Không Phù Hợp
Nhiều mẹ tận dụng bình sữa thông thường hoặc hộp nhựa đựng thực phẩm để trữ sữa mẹ. Đây là sai lầm nghiêm trọng vì các loại nhựa không chuyên dụng có thể chứa chất hóa học BPA, gây nhiễm độc khi tiếp xúc với chất béo trong sữa mẹ. Thậm chí, bình thủy tinh thông thường nếu không có nắp đậy kín cũng khiến sữa hấp thụ mùi từ thực phẩm khác trong tủ lạnh.
Related Posts
Giải pháp đúng là chọn bình thủy tinh chịu nhiệt hoặc bình nhựa cứng không chứa BPA, được thiết kế riêng để trữ sữa mẹ. Túi trữ sữa chuyên dụng cũng là lựa chọn tốt với ưu điểm tiết kiệm không gian và sử dụng một lần. Một nghiên cứu tại Bệnh viện Từ Dũ cho thấy sữa bảo quản trong túi chuyên dụng giữ được tới 95% hàm lượng vitamin C sau 3 tháng đông lạnh, trong khi bình nhựa thông thường chỉ còn 67%.
Khi chọn bình, hãy ưu tiên loại có vạch chia dung tích rõ ràng và nắp vặn kín. Trước khi sử dụng lần đầu, rửa sạch bằng nước nóng và để ráo tự nhiên. Tuyệt đối không dùng khăn lau vì có thể để lại sợi vải nhỏ trong bình.
Không Ghi Nhãn Hoặc Ghi Thiếu Thông Tin
Một chai sữa không ghi rõ ngày giờ vắt giống như món đồ vô chủ trong tủ lạnh. Nhiều gia đình có người giúp việc hoặc ông bà trông cháu, việc không ghi nhãn dẫn đến tình trạng dùng nhầm sữa cũ, bỏ mất sữa mới. Thống kê cho thấy 35% lượng sữa mẹ bị lãng phí do quản lý kém, tương đương khoảng 800ml mỗi tuần với mẹ vắt sữa thường xuyên.
Cách bảo quản sữa mẹ chuyên nghiệp yêu cầu ghi đầy đủ: ngày vắt, giờ vắt, và lượng sữa. Nếu có nhiều người chăm sóc bé, thêm tên bé để tránh nhầm lẫn. Dùng nhãn dán chuyên dụng hoặc bút dạ không phai khi gặp nước. Một mẹ chia sẻ trên diễn đàn MeeyLand đã tiết kiệm được 2 lít sữa mỗi tháng chỉ nhờ hệ thống ghi chép chi tiết và sắp xếp theo thứ tự thời gian.
Quy tắc vàng là “vắt trước dùng trước” – luôn xếp sữa mới vào phía sau, sữa cũ ra phía trước. Kiểm tra nhãn mỗi ngày và loại bỏ những chai quá hạn để đảm bảo tủ lạnh luôn gọn gàng, dễ quản lý.
Để Sữa Ở Nhiệt Độ Phòng Quá Lâu
Thời tiết nóng ẩm tại Việt Nam khiến sữa mẹ dễ bị hư hỏng nhanh chóng. Nhiều mẹ nghĩ rằng sữa mới vắt có thể để ngoài cả ngày mà không sao. Thực tế, ở nhiệt độ 28-30°C (phổ biến tại các thành phố lớn), sữa chỉ an toàn trong vòng 4 giờ. Sau thời gian này, vi khuẩn bắt đầu sinh sôi với tốc độ gấp đôi mỗi 20 phút.
Nghiên cứu tại Bệnh viện Hùng Vương chỉ ra rằng sữa để ở nhiệt độ phòng trên 26°C quá 6 giờ mất 40% hàm lượng lysozyme – enzyme quan trọng giúp tiêu diệt vi khuẩn trong ruột bé. Nếu nhiệt độ dưới 25°C và nơi thoáng mát, thời gian tối đa có thể kéo dài tới 6-8 giờ. Tuy nhiên, để an toàn tuyệt đối, hãy cho sữa vào tủ lạnh trong vòng 4 giờ đầu.
Với mẹ đi làm, mang theo túi giữ nhiệt chuyên dụng kèm đá khô. Loại túi tốt có thể giữ nhiệt độ 2-8°C trong 8-10 giờ. Đầu tư một chiếc túi giá 300.000-500.000 đồng sẽ giúp bảo vệ hàng chục lít sữa quý giá mỗi tháng.
Làm Đông Sữa Không Đúng Cách
Sai lầm phổ biến là đổ đầy bình rồi cho vào ngăn đá. Sữa mẹ khi đông lạnh nở ra khoảng 10% thể tích, nếu đổ quá đầy sẽ làm bình nứt hoặc nắp bị bật ra. Thực tế tại Trung tâm dinh dưỡng TP.HCM ghi nhận 20% các trường hợp sữa bị nhiễm khuẩn do nắp bị mở trong quá trình đông lạnh.
Cách đúng là chỉ đổ 3/4 bình, chừa khoảng 2,5cm phía trên để sữa có chỗ nở. Đặt bình thẳng đứng trong ngăn đông, tránh đặt nghiêng khiến sữa tràn ra ngoài khi đóng băng. Một mẹ bỉm chia sẻ mẹo xếp sữa vào hộp nhựa có vách ngăn trước khi cho vào tủ, giúp các túi/bình đứng vững và tiết kiệm không gian tới 30%.
Nhiệt độ ngăn đông lý tưởng là -18°C hoặc thấp hơn. Tránh để sữa ở cửa tủ đông vì vị trí này nhiệt độ dao động nhiều khi mở đóng cửa. Vị trí tốt nhất là ngăn dưới cùng, phía trong sâu của tủ đông. Sữa đông đúng cách có thể bảo quản 6 tháng mà vẫn giữ được 90% giá trị dinh dưỡng.
Rã Đông Và Hâm Nóng Sai Phương Pháp
Nhiều mẹ vội vàng cho sữa đông vào lò vi sóng hoặc đun trực tiếp trên bếp để tiết kiệm thời gian. Đây là cách làm hủy hoại hoàn toàn giá trị dinh dưỡng của sữa mẹ. Nhiệt độ trên 60°C sẽ phá hủy hoàn toàn kháng thể IgA – lá chắn miễn dịch quan trọng nhất cho trẻ sơ sinh. Lò vi sóng còn tạo ra điểm nóng cục bộ, có thể gây bỏng miệng bé.
Phương pháp rã đông an toàn nhất là chuyển sữa từ ngăn đông sang ngăn mát tủ lạnh, để qua đêm khoảng 8-12 giờ. Nếu cần gấp, ngâm bình sữa trong chậu nước ấm 37-40°C (tương đương nhiệt độ cơ thể), thay nước mỗi 5 phút cho đến khi sữa tan hoàn toàn. Quá trình này mất khoảng 20-30 phút nhưng đảm bảo giữ nguyên 98% dưỡng chất.
Để hâm nóng, cho bình sữa vào cốc nước ấm hoặc dùng máy hâm sữa chuyên dụng cài đặt ở 37°C. Lắc nhẹ bình để sữa đều nhiệt, nhỏ vài giọt lên mu bàn tay để kiểm tra – cảm giác ấm vừa phải là đạt. Tuyệt đối không hâm lại sữa đã hâm, vi khuẩn sinh sôi rất nhanh ở sữa có nhiệt độ dao động.
Trữ Sữa Quá Lâu So Với Khuyến Cáo
Nhiều mẹ tích trữ “kho sữa dự trữ” hàng tháng trời mà không biết rằng chất lượng sữa giảm dần theo thời gian. Sữa để ngăn mát tủ lạnh quá 5 ngày mất 25% vitamin C, quá 7 ngày hàm lượng chất béo bắt đầu oxy hóa, tạo mùi tanh. Một khảo sát tại các nhóm mẹ bỉm Hà Nội cho thấy 45% mẹ không biết thời hạn bảo quản sữa ở từng ngăn tủ lạnh.
Quy tắc cách bảo quản sữa mẹ theo thời gian: nhiệt độ phòng dưới 26°C tối đa 6 giờ, ngăn mát tủ lạnh (2-4°C) trong 3-5 ngày, ngăn đông riêng biệt (-18°C trở xuống) lên tới 6 tháng. Với tủ lạnh có ngăn đá chung, chỉ nên trữ tối đa 3-4 tháng do nhiệt độ không ổn định.
Để tối ưu chất lượng, hãy luân chuyển kho sữa thường xuyên. Sữa trong vòng 72 giờ có giá trị dinh dưỡng cao nhất, nên ưu tiên dùng sữa tươi trước. Sữa đông lạnh chỉ nên dùng khi mẹ đi công tác, con bị ốm cần nhiều sữa, hoặc các trường hợp khẩn cấp khác. Một mẹ thành công chia sẻ đã duy trì được 80% sữa tươi hàng ngày nhờ lập bảng kế hoạch sử dụng chi tiết.
Vệ Sinh Không Đảm Bảo Trước Khi Vắt
Sữa mẹ tuy có chứa kháng sinh tự nhiên nhưng vẫn dễ nhiễm khuẩn nếu quy trình vắt sữa không sạch sẽ. Vi khuẩn từ tay, vú hoặc dụng cụ có thể lây nhiễm vào sữa, gây tiêu chảy nghiêm trọng cho trẻ. Số liệu từ Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho thấy 15% trường hợp rối loạn tiêu hóa ở trẻ bú sữa mẹ vắt là do sữa bị nhiễm khuẩn trong quá trình bảo quản.
Trước khi vắt sữa, rửa tay kỹ với xà phòng trong ít nhất 20 giây, lau khô bằng khăn sạch hoặc giấy. Lau nhẹ vú bằng khăn ẩm sạch, không cần dùng xà phòng vì có thể làm khô da. Máy hút sữa phải được rửa sạch sau mỗi lần dùng, phơi khô hoặc tiệt trùng bằng nước sôi 100°C trong 5 phút mỗi ngày.
Dụng cụ vắt sữa nên có bộ riêng dùng luân phiên – trong khi bộ này đang dùng thì bộ kia được tiệt trùng và phơi khô. Túi trữ sữa dùng một lần không được tái sử dụng dù đã rửa sạch. Bình thủy tinh có thể dùng lại nhưng phải luộc sôi sau mỗi lần, để nguội hoàn toàn mới đựng sữa tránh phá hủy enzyme.
Những Nguyên Tắc Vàng Khi Trữ Sữa Hiệu Quả
Để kho sữa luôn trong tình trạng tối ưu, hãy kiểm tra nhiệt độ tủ lạnh định kỳ bằng nhiệt kế chuyên dụng. Ngăn mát cần duy trì 2-4°C, ngăn đông từ -18°C trở xuống. Đầu tư một chiếc nhiệt kế tủ lạnh giá 50.000-100.000 đồng có thể bảo vệ cả kho sữa trị giá hàng triệu đồng.
Chia sữa thành những phần nhỏ 60-120ml mỗi túi/bình tương ứng với lượng bé bú mỗi cữ. Điều này giúp rã đông nhanh hơn, tránh lãng phí sữa dư thừa. Thử nghiệm cho thấy chia nhỏ còn giúp sữa đông và rã đông đều hơn, giữ được cấu trúc chất béo tốt hơn 40% so với đông nguyên khối lớn. Với cách bảo quản sữa mẹ khoa học, mỗi giọt sữa đều trở thành món quà dinh dưỡng vô giá cho con yêu của bạn.
